Het voordeel van de twijfel : over het nut van de filosofie in het dagelijkse leven

“Af en toe twijfelen aan je eigen overtuigingen verruimt je blik en verrijkt je leven”.
(Stefaan Van Brabandt)

Hoe brengen filosofen bepaalde ideeën aan het wankelen en welke voordelen kan dat hebben in ons dagelijkse leven? Hoe kan je de twijfel hanteren in je eigen voordeel, als een constructieve en creatieve kracht? Kortom, hoe kunnen filosofen ons leven verrijken en inspireren?

Elke aflevering van Het voordeel van de twijfel staat in het teken van één heel concrete vraag of een levensprobleem. Moeten we niet met z'n allen wat minder werken? Zijn onze romantische denkbeelden niet nefast voor de liefde? Worden we beter van tegenslag? Mogen we dieren eten? Is een onvoorwaardelijk basisinkomen de oplossing voor armoede en sociale ongelijkheid?

Welke inzichten reiken de grote filosofen uit de geschiedenis aan voor dat soort actuele en universele, persoonlijke en maatschappelijke vragen en problemen? Hoe kan filosofie onze kijk veranderen op tegenslag, werk, status, voeding, geluk, opvoeding, liefde en sociale rechtvaardigheid?

Stefaan Van Brabandt toont op een verrassende manier hoe filosofen nadachten over de vraag in kwestie, portretteert mensen die met deze Grote Vragen worstelen en gaat erover in gesprek met hedendaagse denkers zoals Alain De Botton, Martha Nussbaum, Paul Verhaeghe, Peter Singer en Dirk De Wachter, maar ook met Bekende Vlamingen als Lieven Van Gils, Clara Cleymans, Axl Peleman, Griet op de Beeck, Wim Helsen, Fleur Van Groningen en Sven Pichal.

Stefaan Van Brabandt: “Het voordeel van de twijfel is een kritisch en optimistisch programma; pretentieloos en toegankelijk, maar niet oppervlakkig of vrijblijvend. Boeiend, zonder intellectualistisch of belerend te worden. Op een prikkelende en aanstekelijke manier willen we het abstract en soms wereldvreemd aandoende van filosofie zo concreet en herkenbaar mogelijk maken: de kijkers verrassen, aan het denken zetten, ontregelen, verwarren en doen lachen.”

Aflevering 1: Tegenslag – dinsdag 9 december
Worden we beter van tegenslag?

We krijgen in ons leven allemaal te maken met de kwetsbaarheid van het bestaan, de grilligheid van het lot en grote en kleine drama's waar we machteloos tegenover staan. Hoe kan filosofie onze blik op tegenslag veranderen? Welke houding of strategie is aangewezen? Moeten we tegenslag vermijden of net omarmen? Wat dachten filosofen als Epictetus, Seneca, Nietzsche en de Boeddha daarover?
Stefaan Van Brabandt zoekt het uit en praat erover met Alain De Botton, Tom Hannes, Erik Oger en Griet op de Beeck.

Aflevering 2: Werk – dinsdag 16 december
Werken om te leven of leven om te werken?

Zouden we met zijn allen niet beter wat minder werken? Volgens de Nederlandse historicus Rutger Bregman is minder werken zelfs de oplossing voor (bijna) alles. Hij sluit hiermee aan bij talloze filosofen uit de geschiedenis die allen waardig werk en meer vrije tijd bepleitten. Toch wordt ons door sommige politici en economen verteld dat we niet minder maar integendeel méér, langer en harder moeten werken. Maar waarom eigenlijk? En worden we daar wel beter van? 
Wat kunnen we daarover leren van filosofen als  Aristoteles, Descartes, Marx, Lafargue, Russell, Fromm en Arendt? 
Stefaan Van Brabandt zoekt het uit en praat erover met Alain De Botton, Paul Verhaeghe, Johan Braeckman, Rutger Bregman, Jo Libeer, Frank Van Massenhoven en Lieven Van Gils.

Aflevering 3: Status & identiteit – dinsdag 23 december
Ik word geliket, dus ik ben?

Wat vertelt de selfie over onze tijd en cultuur? Staat hij symbool voor de narcistische, egocentrische, behaagzieke mens, onzeker over zichzelf en bang voor het oordeel van anderen? Hoe verslaafd zijn we geworden aan de likes op Facebook? Hoe verstandig is het om je hele identiteit te laten afhangen van je status? Waarom zijn we zo bezig met hoe we overkomen? En waarom willen we zo nodig "iemand" zijn en voortdurend erkenning en bevestiging krijgen? En wat zijn de positieve kanten van ijdelheid?
Wat dachten filosofen als Diogenes, Schopenhauer en Hegel daarover? 
Stefaan Van Brabandt zoekt het uit en praat erover met Alain De Botton, Ajahn Jayasaro, Frank Meester, Paul Verhaeghe en  Wim Helsen.

Aflevering 4: Voeding – dinsdag 30 december
Koken met filosofen

Wat is gezonde en ecologisch verantwoorde voeding? Moet er een belasting komen op suiker- en vetrijke producten? Hoe is de voedselindustrie georganiseerd en wat zijn de sociale, ecologische en economische gevolgen daarvan voor de mens, de wereld en het milieu? En mogen we eigenlijk dieren eten?
Welke waardevolle inzichten bieden filosofen als Epicurus en Peter Singer daarover?
Tijdens drie etentjes denkt Het voordeel van de twijfel na over onze voedselproductie en voedingsgewoonten en de impact daarvan op het milieu en onze gezondheid.
Met Tinneke Beeckman en Ignaas Devisch, Steven Vromman en Ralf Bodelier, Dirk De Prins en Clara Cleymans.

Aflevering 5: Geluk
Heeft het zin om geluk te zoeken?

We hebben het nog nooit zo goed gehad en ons nog nooit zo slecht gevoeld. Waarom zijn we niet gelukkiger? Hoe vinden we geluk? Is het wel zinvol om geluk na te streven? Is geluk wel maakbaar? Is het niet veeleer een bijverschijnsel van een bepaalde manier van leven dan iets wat rechtstreeks te bereiken is? Wat is levenskunst? 
Wat hebben filosofen als  Aristoteles, Epicurus en Schopenhauer ons daarover te vertellen?
Stefaan Van Brabandt zoekt het uit en praat erover met Peter Singer, Dirk De Wachter, Toon Vandevelde, professor Balu en Luc De Vos (de zanger).

Aflevering 6: Opvoeding & Onderwijs
Voeden we onze kinderen op tot idioten?

Hoe moeten we onze kinderen opvoeden en onderwijzen? Wat willen we doorgeven? Wat zijn de kerntaken en –waarden van opvoeding, onderwijs en cultuur? Is ons huidig schoolsysteem nog van deze tijd? Wat is de beste opvoedingsstijl en de beste onderwijsvorm? Moeten we leerlingen klaarstomen voor de arbeidsmarkt of hun in de eerste plaats vormen tot kritische en empathische burgers en opvoeden in menselijkheid? 
Welke waardevolle inzichten bieden filosofen als Socrates, Kant, Rousseau en Nussbaum?
Stefaan Van Brabandt zoekt het uit en praat erover met  Martha Nussbaum, Michel Serres, Frank Furedi, Peter De Roover, Walter Weyns en Axl Peleman.

Aflevering 7: De liefde
Is romantiek nefast voor de liefde?

Zitten romantische denkbeelden de liefde in de weg? Waarom maken we zo'n puinhoop van de liefde? Waarom kiezen we steeds voor de verkeerde partner? Waarom vinden we zo moeilijk de ware en waarom houden relaties zelden nog lange tijd stand? 
Is liefde een gevoel of moeten we het meer leren zien als een kunst en een kunde?
Wat kunnen filosofen als Plato, Schopenhauer, Montaigne, Sartre en Fromm ons leren over de liefde?
Stefaan Van Brabandt zoekt het uit en praat erover met Jan Geurtz, Jan Drost, Dirk De Wachter en Fleur van Groningen.

Aflevering 8: Sociale rechtvaardigheid
Fuck the poor?

Waarom moeten we zorg dragen voor elkaar? Zijn we egoïstisch of altruïstisch van nature? Zijn we verantwoordelijk voor elkaar? Hoe bepaal je wat sociaal rechtvaardig is? Wat kunnen we doen aan honger en toenemende armoede in de wereld? En waarom geven we niet iedereen een universeel, onvoorwaardelijk basisinkomen?  
Welke waardevolle inzichten bieden filosofen als Rawls, Nussbaum en Van Parijs?
Stefaan Van Brabandt zoekt het uit en praat erover met Martha Nusbaum, Peter Singer, Roman Krznaric, Philippe Van Parijs, Rutger Bregman en Sven Pichal.

Stefaan van Brabant en Bram van Splunteren

Stefaan Van Brabandt (Gent, 1979) is filosoof, schrijver en theatermaker. Na zijn muziek- en drama-opleiding aan Studio Herman Teirlinck studeerde hij filosofie aan de Universiteit Antwerpen, waar hij magna cum laude zijn mastergraad behaalde. Hij was jarenlang als toneelschrijver en acteur verbonden aan het theatergezelschap De Koe (onder de artistieke leiding van Peter Van den Eede), acteerde in diverse films en tv-series (o.a. in Het Geslacht De Pauw), en bracht als singer-songwriter onder de titel 'Het is niets' een CD uit met eigen Nederlandstalige liedjes. Samen met Wim Helsen en Theo Maassen werkte hij in 2011 als co-scenarist en acteur mee aan de experimentele fictie-reeks Geen Probleem voor de VPRO en Canvas. Naast zijn werk voor theater en tv, is hij gastdocent aan hogescholen in Antwerpen, Tilburg en Gent.

Bram van Splunteren (Zaandam, 1952) is film- en televisiemaker. Voor de Nederlandse televisie maakte hij heel wat muziekdocumentaires, waaronder Big Fun in the Big Town  (1986), een internationaal gelauwerde documentaire over het ontstaan van de hiphop in New York, en The Red Hot Chili Peppers; A Dutch Connection (2007), over de jaren toen hij bevriend was met die Amerikaanse band en diverse documentaires en reportages over hen maakte. Daarnaast maakte Van Splunteren de afgelopen jaren onder andere tv-programma’s en documentaires over de liefde en Zijn of Azijn (2004), een filosofisch getinte documentaire serie over zijn eigen midlifecrisis, en zijn zoektocht naar een positievere en gelukkigere manier van leven.  Het was die laatste serie die door Stefaan van Brabandt werd opgemerkt, en die hem deed besluiten om Van Splunteren te contacteren voor het ontwikkelen van een serie over filosofie.

Het voordeel van de twijfel : het boek

Stefaan Van Brabandt schreef met het boek Het voordeel van de twijfel een verdiepende aanvulling op de gelijknamige televisiereeks van Canvas. De acht hoofdstukken in het boek gaan over dezelfde thema's als de acht afleveringen van de reeks. Het boek wil net als de serie inzichten aanreiken uit de ideeëngeschiedenis van de filosofie voor actuele en universele, persoonlijke én maatschappelijke vragen en problemen. Wat zowel aan het boek als aan het tv-programma ten grondslag ligt, is de overtuiging dat het rijke gedachtengoed van de filosofie nog altijd actueel, relevant en bevrijdend is en dat de denkbeelden van de grote filosofen uit de geschiedenis ons leven vandaag nog altijd kunnen verrijken, inspireren en verbeteren.

Het boek Het voordeel van de twijfel is een uitgave van Borgerhoff & Lamberigts in samenwerking met Canvas.

Het voordeel van de twijfel is een programma van Borgerhoff & Lamberigts voor Canvas

Het voordeel van de twijfel: vanaf dinsdag 9 december om 20.40 u. op Canvas